-
1 subrigo
(surrigo и surgo), rēxī, rēctum, ere [ sub + rego ]1) поднимать ( mucronem L)2) выпрямлять ( lumbos Pl)3) настораживать ( aures V)4) подниматься, вставать (е lectulo C; sellā и de sellāC); вставать с постели ( ante lucem C)s. humo O — подняться с землиs. ad dicendum C — подняться, чтобы начать речьs. adaetherias auras или ad lumina vitae V — появиться на светnon recordor, unde cecĭderim, sed unde surrexerim C — я вспоминаю не откуда упал, а откуда поднялся, т. е. стараюсь помнить о своих успехах и забыть о неудачахs. in altum Cld — подняться из низов, возвыситьсяs. alicui C — вставать перед кем-л.s. ab aliquo Aug — расстаться с кем-л.5)а) подниматься, вздыматьсяsurgens a puppi ventus V — поднимающийся с кормы (т. е. попутный) ветерб) порываться, устремляться ( animi juvenum ad magna surgentes Pt)6) подниматься войной, двинуться7) всходить (luna surgit V; astra ignea surgunt V)surgente die L — с наступлением дня, с рассветом8) расти10) возникать ( surgentia bella V) -
2 subrigo
surgo and surrĭgo ( subr-): surrexi and subrexi, surrectum and subrectum, 3 ( perf. surregit, Paul. ex Fest. p. 296 Müll.;I.orig. forms: surrigit,
Verg. A. 4, 183; Sen. Q. N. 6, 4: surriguntur, id. Ira, 1, 1 med.: surrigebant, Hier. Vit. Hil. fin.:subrigens,
Plin. 9, 29, 47, § 88; 10, 29, 44, § 86: subrigere, id. 18, 35, 89, § 365. —Sync. forms: surrexti,
Mart. 5, 79, 1:surrexe,
Hor. S. 1, 9, 73), v. a. and n. [contr. from surrigo, from sub-rego].Act., to lift or raise up, to raise, erect, elevate (very rare;II.after the Aug. per., the original uncontracted forms were chiefly used in this sense, to distinguish it from the class. signif., II.): plaudite, valete: lumbos surgite atque extollite,
Plaut. Ep. 5, 2, 68:caput,
Sen. Herc. Fur. 329:omnes capitum hiatus ( = capita hiantia),
Stat. Th. 2, 27:surgit caput Apenninus,
Avien. Perieg. 484:tot surrigit aures,
Verg. A. 4, 183:terrae motus defert montes, surrigit plana, valles extuberat,
Sen. Q. N. 6, 4, 2:paulatim subrigens se,
Plin. 9, 29, 47, § 88:cristam,
id. 10, 29, 44, § 86:cornua,
Col. 7, 3, 3; cf.mid.: horrent et surriguntur capilli,
rise, stand erect, Sen. Ira, 1, 1, 4:hastae surrectā cuspide in terrā fixae,
Liv. 8, 8:mucrone surrecto,
id. 7, 10, 10:calcar equo,
Front. ad M. Caes. 2, 12:aures subrectae furentibus,
Plin. 11, 37, 50, § 137:turres subrectae,
Sen. Ep. 86, 4:surrecta moles,
Sil. 2, 599.—Neutr., to rise, arise, to get up, stand up (the predominant and class. signif. of the word; syn.: exsurgo, exorior).A.Lit.1.In gen.:b.a mensā surgunt saturi, poti,
Plaut. Ps. 1, 3, 62:a cenā,
Plin. Ep. 3, 5, 13:e lecto,
Ter. Ad. 4, 1, 4:e lectulo,
Cic. Off. 3, 31, 112:de sellā,
id. Verr. 2, 4, 65, § 147:ex subselliis,
id. Fl. 10, 22:solio,
Ov. M. 3, 273:humo,
id. ib. 2, 771; id. F. 6, 735:toro,
id. M. 9, 702:toris,
id. ib. 12, 579:ab umbris ad lumina vitae,
Verg. A. 7, 771.—Esp., of an orator: cur, cum tot summi oratores sedeant, ego potissimum surrexerim,
Cic. Rosc. Am. 1, 1:ad dicendum,
id. de Or. 2, 78, 316; Quint. 2, 6, 2:ad respondendum,
Cic. Clu. 18, 51:surgit ad hos Ajax,
Ov. M. 13, 2.— Absol.:nolo eum, qui dicturus est, sollicitum surgere,
Quint. 12, 5, 4:secundā vigiliā surgit,
breaks up the camp, marches, Curt. 5, 4, 23.—Of things, to rise, mount up, ascend (mostly poet.;2.syn. ascendo): surgat pius ignis ab arā,
Ov. P. 4, 9, 53:jussit subsidere valles... lapidosos surgere montes,
id. M. 1, 44:mons Rhipaeus,
Mel. 1, 19 fin.:Atlas,
id. 3, 10. —Of the sea: fretum,
Ov. M. 14, 711:mare,
id. ib. 15, 508:aequora,
Verg. A. 3, 196:undae,
id. ib. 6, 354:amoeni fontes,
Quint. 8, 3, 8:cacumina oleae in altum,
id. 8, 3, 10:fistula disparibus avenis,
Ov. M. 8, 192; cf. poet.:surgens in cornua cervus ( = ferens cornua ardua),
i. e. towering, Verg. A. 10, 725:umeri surgunt,
id. ib. 10, 476:lux Praecipitatur aquis et aquis nox surgit ab isdem,
Ov. M. 4, 92; id. F. 4, 629:sol,
Hor. S. 1, 9, 73:dies,
Verg. G. 3, 400:luna,
id. A. 6, 453:tenebrae,
Sen. Thyest. 822:austri,
Verg. A. 3, 481:ventus,
id. ib. 5, 777:quae (aedes) proxima surgit ovili,
stands, Juv. 6, 529.—In partic.a.To rise, arise, get up from bed, from sleep:b.ille multo ante lucem surrexit,
Cic. Inv. 2, 4, 14:ante lucem,
id. Att. 16, 13, a:cum die,
Ov. M. 13, 677:mane ad invisas rotas,
id. Am. 1, 13, 38:ad lites novas,
id. ib. 1, 13, 22:ad praescripta munia,
Hor. S. 2, 2, 81.—To rise in growth, to spring up, grow up; to rise in building, be built, etc. ( poet. and in post - Aug. prose):c. B.venerata Ceres culmo surgeret alto,
Hor. S. 2, 2, 124:nec potuere surgere messes,
Verg. G. 1, 161:harundo,
Ov. M. 13, 891:sementis,
Col. 2, 8, 5:surgens arx,
Verg. A. 1, 366; cf.:nunc aggere multo Surgit opus,
Luc. 2, 679:area cinere mixtisque pumicibus oppleta surrexerat,
Plin. Ep. 6, 16, 14:Ascanius surgens,
growing, Verg. A. 4, 274.—Trop., to rise, arise, occur, etc. ( poet. and in post-Aug. prose):2.multum supra prosam orationem surgit,
Quint. 10, 1, 81:quae nunc animo sententia surgit?
Verg. A. 1, 582:pugna aspera surgit,
id. ib. 9, 667:discordia,
id. ib. 12, 313:rumor,
Tac. H. 2, 42:honor,
Ov. F. 5, 228:ingenium suis velocius annis,
id. A. A. 1, 186:non ulla laborum nova mi facies surgit,
Verg. A. 6, 104.—Of the swell of a verse: sex mihi surgat opus numeris;in quinque residat (cf.: "in the hexameter rises the fountain's silvery column," Coleridge),
Ov. Am. 1, 1, 27. —With in or ad and acc., to rise to or against, to attempt, assume, attack, etc. ( poet. and late Lat.):in Teucros Aetolis surgit ab Arpis Tydides,
Verg. A. 10, 28: surrecturus in vires, si ipse quoque lacesseretur, Amm. 31, 3, 4:Procopius in res surrexerat novas,
id. 26, 5, 8:ad motum certaminum civilium avide surrecturus,
id. 21, 15, 1:ad insontium pericula surrexerunt,
id. 21, 13, 14; App. M. 7, p. 198, 3. -
3 surgo
surgo and surrĭgo ( subr-): surrexi and subrexi, surrectum and subrectum, 3 ( perf. surregit, Paul. ex Fest. p. 296 Müll.;I.orig. forms: surrigit,
Verg. A. 4, 183; Sen. Q. N. 6, 4: surriguntur, id. Ira, 1, 1 med.: surrigebant, Hier. Vit. Hil. fin.:subrigens,
Plin. 9, 29, 47, § 88; 10, 29, 44, § 86: subrigere, id. 18, 35, 89, § 365. —Sync. forms: surrexti,
Mart. 5, 79, 1:surrexe,
Hor. S. 1, 9, 73), v. a. and n. [contr. from surrigo, from sub-rego].Act., to lift or raise up, to raise, erect, elevate (very rare;II.after the Aug. per., the original uncontracted forms were chiefly used in this sense, to distinguish it from the class. signif., II.): plaudite, valete: lumbos surgite atque extollite,
Plaut. Ep. 5, 2, 68:caput,
Sen. Herc. Fur. 329:omnes capitum hiatus ( = capita hiantia),
Stat. Th. 2, 27:surgit caput Apenninus,
Avien. Perieg. 484:tot surrigit aures,
Verg. A. 4, 183:terrae motus defert montes, surrigit plana, valles extuberat,
Sen. Q. N. 6, 4, 2:paulatim subrigens se,
Plin. 9, 29, 47, § 88:cristam,
id. 10, 29, 44, § 86:cornua,
Col. 7, 3, 3; cf.mid.: horrent et surriguntur capilli,
rise, stand erect, Sen. Ira, 1, 1, 4:hastae surrectā cuspide in terrā fixae,
Liv. 8, 8:mucrone surrecto,
id. 7, 10, 10:calcar equo,
Front. ad M. Caes. 2, 12:aures subrectae furentibus,
Plin. 11, 37, 50, § 137:turres subrectae,
Sen. Ep. 86, 4:surrecta moles,
Sil. 2, 599.—Neutr., to rise, arise, to get up, stand up (the predominant and class. signif. of the word; syn.: exsurgo, exorior).A.Lit.1.In gen.:b.a mensā surgunt saturi, poti,
Plaut. Ps. 1, 3, 62:a cenā,
Plin. Ep. 3, 5, 13:e lecto,
Ter. Ad. 4, 1, 4:e lectulo,
Cic. Off. 3, 31, 112:de sellā,
id. Verr. 2, 4, 65, § 147:ex subselliis,
id. Fl. 10, 22:solio,
Ov. M. 3, 273:humo,
id. ib. 2, 771; id. F. 6, 735:toro,
id. M. 9, 702:toris,
id. ib. 12, 579:ab umbris ad lumina vitae,
Verg. A. 7, 771.—Esp., of an orator: cur, cum tot summi oratores sedeant, ego potissimum surrexerim,
Cic. Rosc. Am. 1, 1:ad dicendum,
id. de Or. 2, 78, 316; Quint. 2, 6, 2:ad respondendum,
Cic. Clu. 18, 51:surgit ad hos Ajax,
Ov. M. 13, 2.— Absol.:nolo eum, qui dicturus est, sollicitum surgere,
Quint. 12, 5, 4:secundā vigiliā surgit,
breaks up the camp, marches, Curt. 5, 4, 23.—Of things, to rise, mount up, ascend (mostly poet.;2.syn. ascendo): surgat pius ignis ab arā,
Ov. P. 4, 9, 53:jussit subsidere valles... lapidosos surgere montes,
id. M. 1, 44:mons Rhipaeus,
Mel. 1, 19 fin.:Atlas,
id. 3, 10. —Of the sea: fretum,
Ov. M. 14, 711:mare,
id. ib. 15, 508:aequora,
Verg. A. 3, 196:undae,
id. ib. 6, 354:amoeni fontes,
Quint. 8, 3, 8:cacumina oleae in altum,
id. 8, 3, 10:fistula disparibus avenis,
Ov. M. 8, 192; cf. poet.:surgens in cornua cervus ( = ferens cornua ardua),
i. e. towering, Verg. A. 10, 725:umeri surgunt,
id. ib. 10, 476:lux Praecipitatur aquis et aquis nox surgit ab isdem,
Ov. M. 4, 92; id. F. 4, 629:sol,
Hor. S. 1, 9, 73:dies,
Verg. G. 3, 400:luna,
id. A. 6, 453:tenebrae,
Sen. Thyest. 822:austri,
Verg. A. 3, 481:ventus,
id. ib. 5, 777:quae (aedes) proxima surgit ovili,
stands, Juv. 6, 529.—In partic.a.To rise, arise, get up from bed, from sleep:b.ille multo ante lucem surrexit,
Cic. Inv. 2, 4, 14:ante lucem,
id. Att. 16, 13, a:cum die,
Ov. M. 13, 677:mane ad invisas rotas,
id. Am. 1, 13, 38:ad lites novas,
id. ib. 1, 13, 22:ad praescripta munia,
Hor. S. 2, 2, 81.—To rise in growth, to spring up, grow up; to rise in building, be built, etc. ( poet. and in post - Aug. prose):c. B.venerata Ceres culmo surgeret alto,
Hor. S. 2, 2, 124:nec potuere surgere messes,
Verg. G. 1, 161:harundo,
Ov. M. 13, 891:sementis,
Col. 2, 8, 5:surgens arx,
Verg. A. 1, 366; cf.:nunc aggere multo Surgit opus,
Luc. 2, 679:area cinere mixtisque pumicibus oppleta surrexerat,
Plin. Ep. 6, 16, 14:Ascanius surgens,
growing, Verg. A. 4, 274.—Trop., to rise, arise, occur, etc. ( poet. and in post-Aug. prose):2.multum supra prosam orationem surgit,
Quint. 10, 1, 81:quae nunc animo sententia surgit?
Verg. A. 1, 582:pugna aspera surgit,
id. ib. 9, 667:discordia,
id. ib. 12, 313:rumor,
Tac. H. 2, 42:honor,
Ov. F. 5, 228:ingenium suis velocius annis,
id. A. A. 1, 186:non ulla laborum nova mi facies surgit,
Verg. A. 6, 104.—Of the swell of a verse: sex mihi surgat opus numeris;in quinque residat (cf.: "in the hexameter rises the fountain's silvery column," Coleridge),
Ov. Am. 1, 1, 27. —With in or ad and acc., to rise to or against, to attempt, assume, attack, etc. ( poet. and late Lat.):in Teucros Aetolis surgit ab Arpis Tydides,
Verg. A. 10, 28: surrecturus in vires, si ipse quoque lacesseretur, Amm. 31, 3, 4:Procopius in res surrexerat novas,
id. 26, 5, 8:ad motum certaminum civilium avide surrecturus,
id. 21, 15, 1:ad insontium pericula surrexerunt,
id. 21, 13, 14; App. M. 7, p. 198, 3. -
4 surgō
surgō surrēxī, and subrēxī (surrēxe, for surrēxisse, H.), —, ere, perf. [for subrigo; sub+rego], to rise, arise, get up, stand up: e lecto, T.: de sellā: ex subselliis: toro, O.: ab umbris ad lumina vitae, V.—Of a speaker, to rise, arise, take the floor: quid sit quod ego potissimum surrexerim: Surgit ad hos Aiax, O.—In the army, to break up, march: secundā vigiliā, Cu.— To rise, arise, leave one's bed, awaken: ante lucem: Cum die, O.: ad litīs novas, O.: praescripta ad munia, H.— To go up, rise, mount up, ascend: ad auras Aetherias, i. e. into life, V.: Iussit lapidosos surgere montes, O.: mare, O.: undae, V.: surgens in cornua cervus (i. e. ferens cornua ardua), towering, V.: sol, H.: ventus, V.: quae (aedes) proxima surgit ovili, stands, Iu.— To rise, spring up, grow up, be built: venerata Ceres culmo surgeret alto, H.: harundo, O.: Ascanius surgens, growing, V.—Fig., to rise, arise, occur: quae nunc animo sententia surgit? V.: discordia, V.: Ingenium suis velocius annis, O.: Sex mihi surgat opus numeris; in quinque residat, swell, O.— To rise to, rise against, attempt, attack: in Teucros, V.* * *surgere, surrexi, surrectus Vrise, lift; grow -
5 subrigo
subrigo (surrigo), u. zsgzg. surgo, rēxī, rēctum, ere (sub u. rego), I) subrigo (surrigo), rēxī etc., in die Höhe richten, erheben, emporrichten, Passiv subrigi auch = emporstehen, u. subrectus = emporstehend, aures, Verg.: obeliscum, Plin.: vitem, Ambros.: se, Plin.: subrecto mucrone, Liv.: certatim structus subrectae molis ad astra in media stetit urbe rogus, Sil.: horrent ac subriguntur capilli, Sen.: in Liberi honorem patris phallos subrigit Graecia, Arnob. – übtr., si ad ruinosam superbiam monachos subrigimus, Augustin. epist. 60, 1. – II) surgo, surrēxī, surrēctum, surgere, A) tr. in die Höhe richten, erheben, emporrichten, lumbos, Plaut. Epid. 733 (wo Goetz u. Leo porgite). – B) intr. sich in die Höhe richten, aufstehen, sich erheben, 1) im allg.: a) eig.: surgedum huc, Plaut.: e lectulo, Cic.: de sella, Cic.: e cena, Plin. ep.: humo, Ov. – poet., surgit ab Arpis Tydides, erhebt sich = zeigt sich, kommt, Verg.: ad aetherias auras, an das Licht der Welt kommen, Verg. – b) bildl.: multum supra prosam orationem, Quint.: in venerem, sich machen an usw., Apul. – 2) insbes.: a) v. Redner = zum Reden sich erheben, aufstehen, auftreten, ad dicendum, Cic.: ad respondendum, Cic.: surgit ad hos Aiax, Ov.: absol., Quint. – b) aus dem Bette, vom Schlafe aufstehen, ante lucem, Cic.: cum die, Ov.: ad praescripta munia, Hor. – 3) übtr.: a) sich erheben, hervorkommen, anfangen, sich zeigen, surgit dies, Verg.: sol, Hor. u. Mela: nox, Ov.: ventus, Verg.: messis, Verg.: fons, Quint. – übtr., pugna aspera, discordia surgit, Verg.: rumor surgit, Tac. – b) wachsend, zunehmend sich erheben, emporsteigen, α) von Lebl., wie v. der Saat, v. Getreide, Hor. u. Colum. – v. Meere, Ov. – v. Bauten, surgens novae Carthaginis urbs, Verg.: meliora surrectura, quam arsissent, Sen.: aerea cui gradibus surgebant limina nixaeque aere trabes, Verg.: columnae surgentes, Verg. – v. Gebirgen, ultra surgit mons Rhipaeus, Mela: quo magis surgit exilior (Atlas), Mela: nemora surgentia, Sen. rhet.: circum surgentibus iugis, Tac. – v. Feuer, ignis surgit in flammas, lodert empor, Apul. met. 7, 19. – v.a. Ggstdn., area ita iam cinere mixtisque pumicibus oppleta surrexerat, ut etc., lag bereits so hoch voll Asche, vermischt mit Bimssteinen, daß usw., Plin. ep.: fistula surgit disparibus avenis, steigt an, indem ein Rohr immer länger wird als das andere, Ov. – β) von leb. Wesen, wachsen, heranwachsen, surgens Iulus, Verg.: surgens Ascanius, Verg. – / Synkop. Perf. surrexti, Mart. 5, 79, 1: Infin. Perf. surrexe, Hor. sat. 1, 9, 73: vulg. Fut. surgebit, Itala (Sangerm.) 4. Esdr. 16, 10.
-
6 subrigo
subrigo (surrigo), u. zsgzg. surgo, rēxī, rēctum, ere (sub u. rego), I) subrigo (surrigo), rēxī etc., in die Höhe richten, erheben, emporrichten, Passiv subrigi auch = emporstehen, u. subrectus = emporstehend, aures, Verg.: obeliscum, Plin.: vitem, Ambros.: se, Plin.: subrecto mucrone, Liv.: certatim structus subrectae molis ad astra in media stetit urbe rogus, Sil.: horrent ac subriguntur capilli, Sen.: in Liberi honorem patris phallos subrigit Graecia, Arnob. – übtr., si ad ruinosam superbiam monachos subrigimus, Augustin. epist. 60, 1. – II) surgo, surrēxī, surrēctum, surgere, A) tr. in die Höhe richten, erheben, emporrichten, lumbos, Plaut. Epid. 733 (wo Goetz u. Leo porgite). – B) intr. sich in die Höhe richten, aufstehen, sich erheben, 1) im allg.: a) eig.: surgedum huc, Plaut.: e lectulo, Cic.: de sella, Cic.: e cena, Plin. ep.: humo, Ov. – poet., surgit ab Arpis Tydides, erhebt sich = zeigt sich, kommt, Verg.: ad aetherias auras, an das Licht der Welt kommen, Verg. – b) bildl.: multum supra prosam orationem, Quint.: in venerem, sich machen an usw., Apul. – 2) insbes.: a) v. Redner = zum Reden sich erheben, aufstehen, auftreten, ad dicendum, Cic.: ad respondendum, Cic.: surgit ad hos Aiax, Ov.: absol., Quint. – b) aus dem Bette, vom Schlafe aufstehen, ante lucem, Cic.: cum die, Ov.: ad praescripta munia, Hor. – 3) übtr.: a)————sich erheben, hervorkommen, anfangen, sich zeigen, surgit dies, Verg.: sol, Hor. u. Mela: nox, Ov.: ventus, Verg.: messis, Verg.: fons, Quint. – übtr., pugna aspera, discordia surgit, Verg.: rumor surgit, Tac. – b) wachsend, zunehmend sich erheben, emporsteigen, α) von Lebl., wie v. der Saat, v. Getreide, Hor. u. Colum. – v. Meere, Ov. – v. Bauten, surgens novae Carthaginis urbs, Verg.: meliora surrectura, quam arsissent, Sen.: aerea cui gradibus surgebant limina nixaeque aere trabes, Verg.: columnae surgentes, Verg. – v. Gebirgen, ultra surgit mons Rhipaeus, Mela: quo magis surgit exilior (Atlas), Mela: nemora surgentia, Sen. rhet.: circum surgentibus iugis, Tac. – v. Feuer, ignis surgit in flammas, lodert empor, Apul. met. 7, 19. – v.a. Ggstdn., area ita iam cinere mixtisque pumicibus oppleta surrexerat, ut etc., lag bereits so hoch voll Asche, vermischt mit Bimssteinen, daß usw., Plin. ep.: fistula surgit disparibus avenis, steigt an, indem ein Rohr immer länger wird als das andere, Ov. – β) von leb. Wesen, wachsen, heranwachsen, surgens Iulus, Verg.: surgens Ascanius, Verg. – ⇒ Synkop. Perf. surrexti, Mart. 5, 79, 1: Infin. Perf. surrexe, Hor. sat. 1, 9, 73: vulg. Fut. surgebit, Itala (Sangerm.) 4. Esdr. 16, 10.
Перевод: с латинского на все языки
со всех языков на латинский- Со всех языков на:
- Латинский
- С латинского на:
- Все языки
- Английский
- Немецкий
- Русский